Doğrudan yabancı yatırım hacmi dünya genelinde azalırken, Kazakistan'da artıyor
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) verilerine göre, küresel doğrudan yabancı yatırım hacmi (DYY) geçen yıl %12,4 düştü. Yatırımcıların farklı ülkelerdeki kalkınma projelerine yaptığı yatırımlar 2021 yılına kıyasla 183 milyar dolar azalarak 2022 yılında yaklaşık 1,3 trilyon dolara çıktı.
UNCTAD'ın raporu, doğrudan yabancı yatırımlardaki düşüşten daha çok gelişmiş ülkelerin etkilendiğini gösteriyor. Bu ülkelere bir önceki yılın göstergesinden %36,7 kadar daha az yatırım yapıldı. Kuzey Amerika’nın yatırım kaybı %25,4 civarındadır. Doğrudan yatırımların üçte ikisi Kazakistan'ın da aralarında bulunduğu gelişmekte olan ekonomilere sahip ülkelere düştü. Bu ülke grubu, uluslararası yatırımcılardan 2021’e göre %4 artışla 916 milyar dolar aldı.
Kazakistan'da 2022 yılında net doğrudan yabancı yatırım girişi %83,1 artarak 6,1 milyar dolara ulaştı. Diğer Orta Asya ülkeleriyle karşılaştırıldığında bu en büyük rakamdır.
Bu yıl Kazakistan'a net doğrudan yabancı yatırım girişi artmaya devam ediyor. Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın verilerine bakıldığında bu gösterge Ocak-Mart aylarında geçen yılın aynı dönemine göre %44’lük artışla 2,5 milyar doları buldu.
Brüt doğrudan yabancı yatırımlarda da geçen yıl büyüme kaydedildi. Bu rakam 2022'de %17,7, bu yılın ilk çeyreğinde ise %10 arttı. 2022 yılında ülke ekonomisine brüt doğrudan yabancı yatırım hacmi 28 milyar dolara, 2023'ün ilk çeyreğinde ise 7,6 milyar dolara ulaştı.
2022 yılında artışın büyük ölçüde uluslararası şirketlerin Kazakistan'ın petrol üretimi, ticaret ve finans sektörlerine yaptığı ek yatırımlardan kaynaklandığı kaydedildi.
Bu yılın ilk çeyreğinde ise durumun farklı olduğu belirtiliyor. Hammadde, ticaret ve finans sektörleri yabancı yatırımcıların ilgisini çekmeye devam etti. Ancak brüt doğrudan yatırımların %10’u imalat ve toptan ticaret düştü. Petrol sektörüne yapılan yatırımlar ise bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %4,7 düştü.
Geçen yıl Kazakistan’ın elektrik sektörüne yapılan yabancı yatırımlar 698,3 milyon dolara ulaşmış olup, toplam doğrudan yabancı yatırım hacmindeki payı %2,5’i oluşturdu.
Bu yılın ilk çeyreğinde yabancı yatırımların büyük bir payı Atırau eyaletine ve Almatı şehrine düştü. Toplam doğrudan yabancı yatırım hacmindeki payları sırasıyla %31,1 ve %30,1 oldu. Ülkenin batı kesiminde yatırımcılar ağırlıklı olarak petrol üretim sektörüne, Almatı’da ise ticaret ve finans sektörüne yatırım yaptı.
Doğrudan yabancı yatırımların büyük bir kısmı Avrupa ve ABD'den geliyor. Bu yılın ilk çeyreğinde Kazak ekonomosine yapılan yatırımların ana "ihracatçısı" %20,5’lik payıyla Hollanda'dır. Amerika Birleşik Devletleri yüzde 19 ile ikinci sırada yer aldı. %10’luk payıyla İsviçre de ilk üçe girdi.
Kazakistan’ın ilk 10 yatırımcı partneri arasında en büyük ticaret ortakları olan Rusya ve Çin de yer alıyor. 2022'de Rusya, Kazakistan'a yönelik doğrudan yabancı yatırımları %19,7 oranında azaltmasına rağmen, bu yılın ilk çeyreğinde bu gösterge geçen yılın aynı dönemine nazaran %30,4 artışla 653,1 milyon doları buldu.
Yabancı yatırımcıların geçen yıl Kazakistan’da elde ettikleri gelir %11,4 arttı. Kazakistan Merkez Bankası'nın verilerine göre, 2022 yılında tüm ülkelerden yatırımcıların toplam geliri 24,5 milyar doları buldu. 2022 yılında brüt doğrudan yabancı yatırımların hacmi 28 milyar doları aştı.
2023 yılının ilk çeyreğinde ise yabancı yatırımcıların Kazakistan’da elde ettikleri gelir geçen yılın aynı dönemine göre %8,9 azaldı.