Kamu ihalelerine ilişkin kurallar 1 Ocak 2025'ten itibaren değişecek
2025 yılında yürürlüğe girecek olan yeni Kamu İhale Kanunu’nun en önemli yeniliği, en düşük fiyat verenin değil, reytingi en yüksek olanın otomatik olarak kazanmasıdır.
Devlet alımları halen aşağıdaki altı yöntemle gerçekleşmektedir (Yürürlükteki 4 Aralık 2015 tarihli Kamu İhale Kanunu’nun 13. Maddesi):
1. ihale;
2. açık artırma;
3. fiyat teklif talebi;
4. tek bir kaynaktan
5. emtia borsaları aracılığıyla;
6. e-mağaza aracılığıyla.
Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev’in talimatı üzerine hazırlanan yeni kanun 1 Temmuz 2024 tarihinde Cumhurbaşkanından çıkmış olup 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Dolayısıyla, yeni yasada daha önce var olan altı yöntem teke indirilmiştir: derecelendirme ve puan sisteminin uygulandığı ihaleler yapılacaktır. Pilot olarak bu uygulamaya yürürlükteki kanunda yapılan değişiklikle projeleme, inşaat ve teknik denetleme alanlarında geçilmişti. Yeni kanunla bu sistem diğer alanlarda da uygulanacaktır. Yeni değişikliğe göre yetkili kurum Potansiyel Tedarikçiler Listesini ve Haksız İhale Katılımcıları Listesini oluşturacaktır. İkinci listeye:
- yanlış bilgi veren;
- daha önce ihaleleri kazanıp sonradan sözleşme imzalamaktan kaçınan;
- akdedilen sözleşmeler kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya gereği gibi yerine getiremeyenler girecektir.
Layık olmayanların ihaleye katılmasına hiç izin verilmeyecek, geri kalanlar ise fiyat ve iş yeterliliği, finansal istikrar, adli ve kredi geçmişi, ticari itibar gibi kalite kriterlerine göre değerlendirilecektir. Sonuçta tedarikçi sadece verdiği en düşük fiyat değil kazanılan toplam puana göre seçilecektir.
Üstelik eleme otomatik bilgi sistemi aracılığıyla, insan faktörü olmadan gerçekleştirilecektir.
Diğer önemli bir husus daha, otomatik sistemin bu kararının ne tartışılabilir ne de temyiz edilebilir olması, karar nihaidir.
İhale için tek bir başvuru yapılmış olsa bile, başvuranın ihale taleplerine uyması halinde ihale bu tek başvuruyla gerçekleştirilecektir. Ancak, tekelleşmeyle mücadele kurumundan benzer ürün, iş ve hizmetleri üreten başka bir özel ticari kuruluşların bulunmadığına dair bir belge alınması gerekecektir (16. maddenin 3. fıkrasının 26. bendi).